Günümüzde görülme sıklığı bakımından akciğer ve meme kanserinden sonra üçüncü sırada yer alan kalın bağırsak kanseri ile ilgili en sık sorulan soruları Genel Cerrahi Uzmanı Prof.Dr.Cem Terzi yanıtladı.
1-Kalın bağırsak kanseri nasıl başlar?
Hemen hemen tüm kalın bağırsak kanserleri, bir polip zemininden başlar. Polip; bağırsak iç yüzeyini örten tabakadan gelişen bağırsak içine doğru büyüyen yumrudur. Kalın bağırsak kanserinin gelişimi için birden çok genetik olaya gerek vardır. Bunlardan bazılarını anne veya babamızdan kalıtım yolu ile alırız, bazıları bireyin anne rahminde gelişimi sırasında olur, bazıları da yaşadığımız sürede çevresel etkenlerle gelişir. Polip görülme sıklığı sağlıklı insan kalın bağırsağında %15-20 oranındadır. 50 yaş üzerinde bu oran yüzde 40-50’ler düzeyindedir.
2-Kalın bağırsak kanseri belirtileri nelerdir?
Karın ağrısı, makattan kanama, açıklanamayan kansızlık, solukluk, bağırsak alışkanlıklarında değişiklik, kabızlık-ishal, tıkanma.
3-Her kalın bağırsak polibi kanserleşir mi?
Hayır, hangi polipin kanserleşeceğini anlamak için polip dokusunun mikroskobik (patolojik) incelemesine gerek vardır. Bu nedenle pratik olarak her polipin çıkarılması ve patolojik incelemesi gerekir. Yine de bazı polipler diğerlerine göre daha tehlikelidir. (1 cm çapın üzerindeki polipler)Polip endoskopi sırasında özel aletler yardımı ile çıkarılabilir. Kalın bağırsak poliplerinin çıkarılması kalın bağırsak kanserinin gelişimini önlemektedir
4-Kalın bağırsak kanserini gelişmeden önlemek için ne yapmak gerekir?
Çare tarama testleridir. Kalın bağırsakta görülen kanser öncüsü poliplerin çıkarılması ve kanserin önlenmesi veya erken evrede yakalanması ve tam şifa ile tedavi edilmesi amacıyla yapılır. Tarama incelemeleri dışkı örneğinde kan aranması, sigmoidoskopi, kolon filmi, kolonoskopidir.
5-Kimler risk altındadır?
Yaş ve aile hikayesi en önemli risk faktörüdür. Kalın bağırsak kanseri herhangi bir yaşta ortaya çıksa bile hastaların %90’ından fazlası 40 yaşın üzerinde olan kişilerdir. Bu yaştan sonra risk, her 10 yılda ikiye katlanır. Risk faktörleri ailede (birinci ve ikinci derecede akrabalar) ve /veya kendisinde kalın bağırsak kanseri hikayesi, kalın bağırsak polibi hikayesi, ülseratif kolit ve Crohn hastalığı (8-10 yıldan fazla süre ile hasta olanlarda risk artar), meme, yumurtalık ve rahim kanseri olanlar, 50 yaş üzerindeki bireyler risk altındadır.
6-Tarama testleri ne zaman ve ne kadar sıklıkta kullanılmalıdır?
Önceden tarif edilen risk gruplarına girmeyen insanlara, 40 yaşından başlayarak, her yıl parmakla rektal muayene ve dışkıda gizli kan testi önerilir. 50 yaş ve sonrasında her 5 yılda bir fleksibl sigmoidoskopi önerilmektedir. Bunun dışında kalın bağırsak grafisi (baryumlu inceleme) her 5-10 yılda bir veya kolonoskopi her 10 yılda bir uygulanabilen alternatiflerdir. Tarama testlerinin hangisinin bireye daha uygun olacağı doktor ile konuşarak planlanabilir.
7-Kalın bağırsak kanserinden korunulabilir?
En önemlisi diyettir, yani yağlı gıda, alkol ve kırmızı etin çok sık tüketilmemesi gerekir. Bol sebze ve meyve, bol lif, folat, kalsiyum, selenium , D ve E vitamininden zengin gıdalarle beslenmek gerekir. Yaşam biçimi önemlidir. Tütün alışkanlığı, şişmanlık riski arttırmaktadır. Yüksek fiziksel aktivite, düzenli egzersiz, normal kilo önemli bir de günde bir aspirinin faydası kanıtlanmıştır. Polip varsa endoskopla çıkarılması gerekir.
KALIN BAĞIRSAK KANSER RİSKİNİZİ HESAPLAMAK İSTER MİSİNİZ ?
Soru 1: 50 yaşın üzerinde misiniz?
Evet Hayır
Soru 2: Geçmişte kalın bağırsağınızdan polip veya kanser alındı mı ?
Evet Hayır
Soru 3: Ailenizde kalın bağırsak polipi veya kanseri var mı ?
Evet Hayır
Soru 4: Yağdan zengin gıdaları lifli gıdalara tercih ediyor musunuz ?
Evet Hayır
Soru 5: İltihabi bağırsak hastalığınız (örneğin ülseratif kolit) var mı ?
Evet Hayır
Soru 6: Bağırsak alışkanlığınızda kalıcı belirgin bir değişiklik oldu mu?
Evet Hayır
Soru 7: Meme, yumurtalık veya rahim kanseri nedeni ile tedavi gördünüz mü ?
Evet Hayır
Yukarıdaki sorulardan birine bile evet cevabı verdiyseniz siz de risk grubundasınız demektir.
Risk grubunda olmanız kalın bağırsak kanseri olduğunuz anlamına gelmez. Sadece tarama yöntemleri ile araştırılmanız gerektiği söylenebilir.
