Özel İzmir Gazi Hastanesi'nden Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Alkan Arpaçay, Son yüzyılda iyileşen yaşam koşulları sayesinde ortalama yaşam süresi 47 yaşından 75 yaş civarına kadar uzadı. Günümüzde kalp cerrahisinin ileri yaşlarda da güvenle yapılabildiğini söyledi.

Yaşam Süresi Giderek artıyor

Dünya Sağlık Örgütü istatistiklerine göre günümüzde dünyada 60 yaşın üzerinde 600 milyon kişinin yaşadığı bildirilmektedir. Bu sayının 2025 yılında iki katına çıkması ve 2040 yılında ise 1.3 milyar kişiye (o dönemin dünya nüfusunun yüzde 14’ü) ulaşacağı hesaplanmaktadır. Başka bir istatistik  bilgisi olarak Birleşmiş Milletler verilerine göre dünyada 80 yaş ve üzeri nüfus 2050 yılında 2000 yılındaki nüfusun 5,5 katı artarak 379 milyona ulaşacaktır. Gelişmiş ülkelerde son 50 yıldır ivmelenerek artan yaşlanan toplum sorunu günümüzde ülkemiz gündeminde de yer bulmaya başlamıştır. Günümüzde, özellikle Batı toplumlarında, yaşam sürelerinin uzaması ve doğum hızının düşmesi ile birlikte yaşlı nüfus belirgin şekilde artmıştır. Dünya yaşlı nüfusunun, 2050 yılında, yüzde 80’inin az gelişmiş ülkelerde yaşayacağı tahmin edilmektedir. Yaşam süresinin, yüksek gelir gruplarında, düşük gelir gruplarına oranla, 20 yıl kadar fazla olduğu hesaplanmaktadır. Aynı şekilde 2050 yılında ölümlerin yüzde 80’inin 60 yaşın üzerindeki kişilerde gerçekleşeceği hesaplanmaktadır. Günümüzde bir asır öncesine oranla 3 kat daha fazla 70 yaş üstü ve 10 kat daha fazla 80 yaş üstü insan bulunmaktadır.

Günümüzde İleri Yaşlarda Kalp Cerrahisi Daha Sık Yapılıyor

Toplumdaki yaşlanma eğiliminden etkilenen tıp dallarından birisinin de kalp cerrahisidir. Yaşlı kişilerde en sık gözlenen ölüm nedeni geçmişte olduğu gibi açık ara hâlâ kalp damar hastalıklarıdır. Günümüzde Koroner baypas cerrahisi  halen yaşlılarda sık yapılan kalp ameliyatı olmakla birlikte  aort kapak cerrahisi ve aort diseksiyonu ve anevrizması da  yaşlı hasta grubunda  sıklıkla  yapılan açık kalp cerrahi işlemleridir.  Kalp cerrahi merkezlerinde koroner baypas yapılan hastaların yaklaşık yüzde 40'ı 70 yaş üzerinde, yüzde 15'i ise 80 yaşın üzerindedir. Sadece yaş nedeniyle genel durumu elverişli olan olgulara koroner bypass cerrahi  seçeneğini önermemek yanlış bir uygulamadır,  90'lı hatta daha ileri yaşlarda bile koroner baypas ameliyatı iyi bir değerlendirme ve teknik donanım ile cerrahi deneyimi yüksek olan merkezlerde güvenle yapılmaktadır.

Hasta ameliyata öncesi iyi bilgilendirilmeli

Yaşlı hastaların ameliyat sonrasında çabuk toparlayabilmeleri ve biran önce günlük aktivitelerine geri dönebilmeleri için gerekli önlemlerin alınması gerekiyor. Önemli nokta ameliyat öncesi dönemde hastanın her yönden ameliyata iyi hazırlanması ve bilgilendirilmesi gerekliliğidir. Yapılan bir çalışmada; iyi bir şekilde ameliyata hazırlanıp operasyon sonrası da tam donanımlı olarak takip edilen ileri yaşlı olgularda kalp ve damar hastalıklarına bağlı ölümler yüzde 12’den, yüzde 2 düzeyine dek düşürüldüğü belirtilmektedir. Bu olgularda hastanın genel durumu, taşıdığı riskler, geçmişteki kötü alışkanlıklarına bağlı diğer organlardaki yıpranmalar ek olarak sorun çıkarabilmektedir. Yüksek riskli olgularda kalbi durdurmadan yapılan çalışan kalpteki ameliyatlar, küçük kesilerle yapılan ameliyatlar ve girişimsel tekniklerle yapılan kapak ameliyatları da hastada yüksek oranda başarı elde edilmesini sağlayan cerrahi işlemlerdir.” dedi

Yaşam Kalitesi Artıyor

80 yaş üzeri kalp damar hastalarında ameliyata bağlı risklerin daha yüksek olması, komplikasyonların daha sık gözlenmesine karşın bu grup hastada uzun dönem yaşam süresi beklenenden daha yüksektir. Yaşlı hastalarda kalp cerrahisinin temel amacı sadece yaşam süresini uzatmak değildir. Yaşam kalitesini arttırmak ana hedeflerden biridir. Seksen yaş üzeri kişilerde koroner baypas cerrahisi ile yaşam süresi ile birlikte yaşam kalitesindeki artış mevcuttur.   İleri yaş grubundaki hastalarda  tedavi kararlarının temelde hasta, yakınları ve tedavi edici hekimler tarafından verilmesi en doğru ve akılcı izlenmesi gereken yoldur. Karar verme süreci sırasında tüm tarafların hastalığın seyri, yapılacak işlemin riskleri ve beklenen sonuçlar konusunda doğru bilgilendirilmeleri, ameliyat sonrası da hastanın iyileşme seyrinin paylaşımının açık bir şekilde yapılması gerekmektedir.