Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Funda Çalış kök hücre tedavisi hakkında merak edilen soruları yanıtladı. Kök hücre tedavisinin ciltte iyileşmeyen yara ve yara izleri başta olmak üzere kozmetik olarak da cildi gençleştirici etkisi olduğunu belirten Prof. Dr. Funda Çalış, “ Yaşın ilerlemesiyle ortaya çıkan kuruluk ve elastikiyet kaybını ortadan kaldırır. Sadece yüzde değil, gençleştirmek için ellerde ve boyunda da kullanılmaktadır” dedi.

Kök hücre nedir?

Kök hücre çoğalarak kendi kendini yenileyebilen ya da başka hücrelere dönüşebilen özel bir hücre tipi olarak tanımlanabilir.

Kök hücre denince hep akla anne karnındaki fetüsün hücreleri geliyor, bundan başka kök hücre var mı?

Evet var, anne karnındaki fetüste var olan kök hücreler olduğu gibi doğumdan sonra ölünceye kadar devam eden yetişkin tipi kök hücreler de mevcut. Her ikisinin ortak özelliği başka hücrelere dönüşebilme yeteneği. Fetüstekiler var olan tüm hücrelere dönüşebilen kök hücreler iken yetişkinliktekiler sadece belli başlı hücrelere dönüşebiliyor.

Bu başka hücrelere dönüşme yeteneği ne işe yarıyor?

Yetişkinlikteki bu kök hücreler sağlıklı kıkırdak, kas, kiriş, damar, yağ ve ya sinir hücresine dönüşebiliyor. Dolayısıyla hasarlanmış ya da yaşlanmış bir hücrenin yenisini koyarak hastalıkları tedavi etmiş ve ya gençleştirmiş oluyorsunuz.

Yetişkinlikteki kök hücreler nereden elde ediliyor?

Hem kolay hem de miktar olarak fazla kök hücrenin elde edilebileceği yer yağ dokusu. Önceki yıllarda kök hücrenin elde edilebildiği tek yer kalça kemiğinin olduğu yerdeki kemik iliği olduğu düşünülüyordu. Aslında kök hücreler omurlardan, kaslardan, deriden ve kandan da elde edilebilir ancak bu elde edilen kök hücreler miktar olarak oldukça azdır ve işe yaraması beklenemez. Üstelik bu yöntemlerin bazıları oldukça ağrılı yöntemlerdir. Bundan dolayı araştırmacılar hem kolay hem de miktar olarak fazla kök hücrenin elde edilebileceği yer olan yağ dokusunu bulmuşlardır.

Kök hücrelerin yağ dokusundan elde edilmesi işlemi nasıl oluyor?

İşlem oldukça basit ve kısa süreli. Göbekten küçük bir kesi ile karın yağı alınıyor. Bu yöntem istenmeyen yağların alındığı yağ aldırma (liposuction) işlemine benzetilebilir. Lokal olarak bu bölgenin uyuşturulması yeterli olmakla birlikte daha az ağrı isteyen kişilerde narkoz vererek uyutmak da mümkün.

İşlem ne kadar sürüyor?

15-20 dakika içinde kök hücreler elde edilebiliyor. Uyutulma ve enjeksiyon işlemini de hesaba katarsak uygulama en fazla 45 dakika sürmektedir.

Kök hücre tedavisi en çok nerelerde kullanılıyor?

Biraz önce de değindiğim gibi kök hücreler kıkırdak hücrelerine dönüşme yeteneğine sahip. Bu durum kıkırdak hasarına yol açan kireçlenme gibi eklem rahatsızlıklarında oldukça işe yarıyor. Diz, kalça veya omuz eklemi sorunlarında oldukça sık kullanılmakta. Günümüzde eklem sağlığı için en iyi tedavi seçeneği kök hücre tedavisi olarak bildirilmektedir.

Bu durumda diz veya kalça protezi ameliyatları tarihe karışıyor denebilir mi?

Evet kök hücre kullanımının artmasıyla bu mümkün. En azından ameliyatların ertelenmesini sağlayacağı kesindir.

Eklem çevrelerinde kiriş ve bağların kopmalarında da kullanılıyor mu?

Tendon dediğimiz kas kirişlerinin tüm hasarlarında kök hücre tedavisi çok işe yarıyor. Bu kirişler bir kez koptu mu ameliyat olsa bile eski sağlam haline dönmesi oldukça zor. Kök hücre tedavisi bu iyileşmeyi hızlandırıyor, kirişin eski haline dönmesine yardımcı oluyor.

Menisküs hasarında kök hücre işe yarıyor mu?

Eski yıllarda menisküsün diz eklemi için olan önemi bilinmiyordu, hasarlandığında çıkarılıyordu (menisektomi). Ancak bu işlemin eklem hasarını artırdığı görülünce mevcut tedaviler artık doğal işlevini eski haline getirmek için yaralı menisküsü yenilemeye, onarmaya veya değiştirmeye odaklanmıştır. Yaralanmış olan menisküsü onaran tedavilerin başında kök hücre gelmektedir. Dolayısıyla menisküs yaralanması kök hücrenin en fazla kullanıldığı alanlardan biri.

Cilt için kök hücre tedavisinin ne gibi faydaları var?

Öncelikle ciltte iyileşmeyen yaralarda ve yara izlerinde kök hücre tedavisi uygulanabilir. Kök hücreler vücudun doğal iyileştirme ortamını hızlandırır. Ayrıca kozmetik olarak da cildi gençleştirici etkisi var. Yaşın ilerlemesiyle ortaya çıkan kuruluk ve elastikiyet kaybını ortadan kaldırır. Sadece yüzde değil, gençleştirmek için ellerde ve boyunda da kullanılmaktadır.

Kök hücre tedavisinin bir riski veya yan etkisi var mı?

Direkt olarak bir risk ya da yan etki yok. Kişinin kendi yağı alındığı için her hangi bir alerjik reaksiyon beklenmez. Ancak yağ alınan yerde morarma, kanama ve ağrı gibi sorunlar olabilir. Kök hücre enjeksiyonlarının yapıldığı yerde de diğer tüm enjeksiyonlarda olduğu gibi ağrı gibi problemler yaşanabilir.