Halk arasında “şah damarları” olarak bilinen karotis arterlerin; boynun her iki yanında yer alan ve beyne oksijence zengin kanı ulaştıran damarlar olduğunu belirten Özel Akut Kalp Damar Hastanesi’nden Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Tevfik Güneş, “ Beyin ile birlikte  yüzdeki, boyundaki ve saçlı derideki dokuların kan dolaşımının önemli bir bölümünün bu şah damarları aracılığı ile sağlandığını söyledi.

Fonksiyon Kaybı Oluşur

Şahdamarı (karotis) darlık ve tıkanıklıklarının beyin fonksiyonlarının bazılarının kaybı ve geçici ya da kalıcı felç ile sonuçlanan inme ile direkt ilişkili olduğunu belirten Op. Dr. Tevfik Güneş, “ İnme, beyin dokusunu besleyen atar damarlarda meydana gelen bir tıkanma sonucunda, dolaşımın durması ile, o bölgede beyin dokusunun beslenememesi sonucunda meydana gelir. Oksijensizliğe çok duyarlı olan beyin dokusu, kısa zamanda fonksiyonlarını kaybeder ve ilgili organda (el, kol, bacak, konuşma ve yutma merkezi v.b.) fonksiyon kaybı oluşur. Yapılan araştırmalar, şah damarı tıkanıklığının dünyadaki tüm inmelerin yarısından fazlasına neden olduğunu göstermektedir. İnme  dünyada ölüm sebepleri arasında üçüncü sırada yer almaktadr. Kalp ve damar sistemi hastalıklarında ise inme, kalp krizinden sonra ikinci sırada ölüm nedenidir” dedi.

Nedenleri ve belirtileri

Önemli nedenleri arasında damar sertliği (ateroskleroz) olduğunu belirten Op. Dr. Güneş, “ Bu nedenle diğer kalp ve damar hastalıkları ile birlikte sık görülür. Damar sertliğinden daha seyrek olarak, travmaya bağlı damar yırtılması (diseksiyon), boyun bölgesine uygulanan ışın tedavisi (radyoterapi), fibromusküler distrofi gibi bazı damar hastalıkları, boyun damarlarında darlığa neden olabilir. Şahdamarı darlığına neden olan başlıca faktörler  obezite (aşırı kilo), sigara veya tütün kullanımı, ailede kalp /damar hastalığı veya inme geçiren birisinin olması, hareketsiz yaşam tarzının olması, yüksek kan kolestrol düzeyi, aşırı alkol tüketimi, özellikle kontrol altına alınmamış hipertansiyon ve şeker hastalığı da hem hastalığın oluşum riskini hem de ilerleme hızını arttıran önemli faktörlerdendir. Yavaş ve sinsi ilerleme özelliğine sahip şah damar tıkanıklığının belirtileri arasında, özellikle yatan veya oturan kişinin aniden ayağa kalkması ile oluşan sendeleme, göz kararması, baş dönmesi,denge kaybı ve bayılma yer alıyor. Bununla birlikte hastalarda hastalığın seyri boyunca konuşma bozuklukları görülebiliyor. Unutkanlık hastalarda sık görülen belirtilerden bir diğeridir. Genellikle tansiyon düşüklüğü, şeker düşüklüğü gibi durumlarla karıştırılır. Bu şikayetler mevcutsa başvurulması gereken yer mutlak suretle bir kalp ve damar cerrahisi uzmanı olmalıdır.” dedi.

Erken Teşhis Önemli

Şah damarı darlığı şüphesi olan hastalarda teşhis için yapılması gereken ilk testin, boyun damarlarına yönelik bir Doppler ultrasonografi incelemesi olduğunu belirten Op. Dr. Güneş, “ Doppler Ultrasonografi’de şah damarı darlığı veya tıkanıklığı saptanan  hastalarda darlığın düzeyini ve tedavi planlaması için ilaçlı M R, ilaçlı  Tomografi veya  anjiografi yapılması gerekebilir. Tanı konan hastalarda eğer şah damar tıkanıklığı çok ciddi boyutlarda değil ise risk faktörlerini ortadan kaldırmak, altta yatan hastalıkları kontrol altına almak ve ilaç tedavisi çoğu kez yeterli oluyor. Bu hastalarda mutlaka yıllık kontrollerle hastalığın takibini yapmak gerekli. Belirli bir düzeyin üzerindeki darlıklarda ise stent-balon ve ameliyat kaçınılmazdır. Ameliyatta  daralmış bölge açılıp içerideki kireçler (plaklar) temizlendikten sonra damar tekrar kapatılıyor. . Her iki tedavi yönteminde de sonuçlar oldukça yüz güldürücüdür. İşlemleri takiben 1 yada 2 gecelik yatışları takiben hastalar taburcu edilirler.” Dedi.